زیسته یک موضع است. همانند همهی موضعها از جنس مکان است و، از همین رو، ابعادِ مکان برایش مطرح. اما، علاوه بر آن، همچون معنای دومِ موضع در ترکیبهای «موضع گرفتن» و «اعلام موضع» نیز هست. یعنی مکانی است در یک جهانِ موسیقایی که از طریق فاصلهاش یا همان بُعدِ مکانش با چیز دیگری بهدرستی درک میشود. آن چیز چیست؟ میراث و کارگانِ تنبور که امیرحسین تفرشیپور، به هر دلیل (ازجمله تبار آموزشی)، دلبستهی آن است. موضع مؤلف زیسته تنها با نگریستن به نُه قطعهی این آلبوم روشن نمیشود. دیدن ماهیت موضعگونِ این آلبوم آنگاه میسر میشود که آن را در پرتو فعالیتهای دیگر تفرشیپور ببینیم، مخصوصاً آلبوم اینهمانی، کنسرتوی تنبور کیوان میرهادی از آلبوم کهنه هواران که نوازندهاش بوده است و نیز همکاریهایی مانند آلبوم دوواله اثر معلمش، علیاکبر مرادی.
تفرشیپور، در پیشینهی هنریاش، گاه وفادارتر و نزدیکتر ایستاده (مانند اینهمانی) و گاه رهاتر و دورتر (مانند زیسته) و، در هر صورت، کارش ثبت موضع خود نسبت به این کارگان غنی و البته مورد علاقهی امروزی بوده است. بر این پایه، زیسته بخشی از روند،ِگسترش قلمرو جغرافیاییِ کارگانی مرسوم در غرب ایران است یا حتا، دقیقتر بگوییم، بخشی از روندِ چهارـپنج دههایِ شهری شدن و رواجِ آن در کلانشهرهای چندفرهنگیِ ایران معاصر (از طریق آموزش و آفرینش هنری). این بُعد جغرافیایی را، حتا پیش از آن که در ساختار موسیقایی تکتک قطعات زیسته بازیابیم، میتوان در استعارهی نام تنبورِ خاص این آلبوم یافت. «تنبور تهران» نیز به استعاره همان موضع را مؤکد میکند؛ تأییدی بر دگرگونیِ شیوش صدا و تمهیدات برای چندصدایی اولیه در ساختمان ساز.
ممکن است بیندیشیم «موضع» تنها مسئلهی این مجموعهی خاص است، اما این درست نیست. در حقیقت، این مسئلهی تمام آثار این گونهی موسیقایی است. برداشت از یک منبع فرهنگی یا -اگر به جای نگاهی غریبه، دورنمای وسیعتری را ببینیم- پویاییِ خودِ کارگان (ولو در جغرافیایی دیگر) همواره مسئلهی موضع را پیش میکشد. گویی دگرگونیهای تاریخی را از فاصلهای بسیار نزدیک ببینیم، آنقدر نزدیک که هیچ دورنمایی در پنجرهی دیدمان ثبت نشود و در عوض تنها دوری و نزدیکی به مرجعی منطقهای، به نظر برسد.
برای خرید و دانلود آلبوم زیسته به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.
21 خرداد 1399