اگر «شیهههای رهایی» را در ردهی آثار شعرخوانیِ همراه با موسیقیِ پسزمینه جای دهیم، موسیقیای را درمییابیم که در همراهی با مضامین حماسیِ شعری که دکلمه میشود، گاه بر طبل قهرمانانه میکوبد و گاه، با تأکید بر بارِ رمانتیک شعر، به فضاسازیهای عاطفی بسنده میکند. اما اگر آلبوم را بهمنزلهی اثری موسیقایی، ملهم از دو شعر، بدانیم، که آهنگساز صدای شاعر را بخشی از اثرش قلمداد کرده، آنگاه با موسیقیای روایی مواجه میشویم که، در بخشِ سهتار، شامل بداههنوازیهای متداول در ردیفِ دستگاهیِ موسیقیِ ایرانی، با سرک کشیدن به گوشهها و نغمههای بهگوش آشناست. در بخش پیانویی نیز، آنچه میشنویم یک همراهیِ ساده و تکراری است، با بافتی هموفونیک، خلوت و ایستا که گاه ملودیها را بهدست میگیرد. همچنین در بخش صداسازیهای الکترونیک نیز، جلوهای بدیع و نو در کار نیست؛ گویی همین سردرگمی میان موسیقیِ شعر بودن یا نبودن، بزرگترین ضربه را به اثر وارد کرده است.
هریک از دو شعرِ استفادهشده در آلبوم در چهار تِرک توزیع شده، اما شروع و پایانهای ناگهانیِ قطعهها و شدت تغییرِ فضاهای موسیقایی در برخی از آنها، شنیدنِ مستقلشان را با مشکل مواجه میکند. در واقع، بخشبندیِ دو قطعهی طولانیِ ابتدایی به قطعههای کوتاهتر سبب ازهمگسیختگیِ ساختاری و معنایی، هم در ساحت موسیقی و هم در ساحت شعر، شده است.
با مُرور تاریخ، میبینیم که شیوهی ترکیب موسیقی و شعر در چنین آثاری، به دو شکل رخ میدهد: نخست، نوعی از موسیقیِ متن که در خدمت شعر است و فواصل زمانی و پاساژهای شعری را پُر میکند و دیگر، وقتیکه ساختار موسیقایی بر مبنای شعر بنا نهاده شده و صدای شاعر جزئی از مجموعهی کُل صداهاست و، در نیلِ به هدف غایی، موضعِ برابری دارد. اما در ارائهی اثری که بر جلد آن ابتدا نام آهنگساز نوشته شده و سپس، در ذیل آن و کوچکتر، نام شاعر و، همچنین، با سلطهی موسیقی بر شعر از لحاظ زمانِ تخصیصیافته، آنچه اولویت پیدا میکند «شنیدن موسیقی» است، نه یک تجربهی ادبیـ موسیقایی؛ انتظاری که در «شیهههای رهایی» نهتنها برآورده نمیشود، بلکه درک ساده و بیواسطهی شعر را نیز مختل میکند؛ سودایی صوتی، که نه شکستنِ سکوت را مُدلّل میسازد و نه موجب رهایی است.
برای خرید و دانلود آلبوم شیهههای رهایی به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.
27 اسفند 1399