موسیقی در «من همان نایام»، مبتنی بر پتانسیلیست که نخستین بار محمدعلی کیانینژاد در آلبومِ «دف و نی» (1373) نشان داده بود؛ تجربهی موسیقیِ چندصدایی با نوشتنِ چند خط برای نی در کنار ساز کوبهای و آواز. آنچه این اثر با آهنگسازیِ کنشگرِ جهانگیری بر آن پتانسیل افزوده، بهرهگیریِ او از نگاهِ دوری به عنصرِ ریتم، گاه پیوندِ تحریریِ (ملیسماتیکِ) شعر و موسیقی، و چند خطشدنِ آواز در آغاز و پایانِ اثر است. علاوه بر اینها مهدی امامی نیز در آواز خود، در کنار نوانسهای پررنگ و صدایِ همیشه بیقرارش چنین ایدههایی به کار بسته است: گسترش دامنهی مقام از هر دو قطبِ زیر و بم (گسترهی صوتیِ بیتِ نخستِ آواز، یک فاصلهی دهم است)، تأکید و لنگرانداختنِ گاهبهگاه بر نغمههای غیرفونکسیونلِ مقام که ایجاد تعلیق میکند و گاه حتی بر روی نغمه-هایی خارج از اشلِ مقام (مانند آن لحظهای که پردهی چهارگاه را نشان میدهد)، تکرار واژهها از میانهی مصراع و گاه از میانهی یک رکنِ عروضی، ایستهایِ ناغافل و نامعمول (مانندِ «نی نفَس میخواهد از ما!...») و در نهایت ایجاد التهاب در فرازها با افزایش پلهپلهی دینامیسم به موازاتِ تکرارِ واژهای از شعر.
اما این خشتها چه بِنایی ساختهاند؟ دوازده ترَک، با تناوبِ آوازی-ضربی که، اگرچه تأثیرِ همان شروعِ میخکوبکنندهی آلبوم کافیست تا چند بخشِ بعد را نیز با نشئهی آن شنید اما، گنجاندنِ چهار بخش ساز و آواز، موسیقی را که تماماً در فواصل شوشتریست در نهایت، اندکی دچار تکرار و تطویل کردهاست. شاید ایدهی محوریِ این مجموعه (ساختِ موسیقیای با نی و بر روی شعرهایی مرتبط با نی: خوانشِ مثنویِ «بانگ نیِ» سایه که اثر به او نیز تقدیم شده و وصلِ آن به «نینامه»ی مولوی) چنین چینشی را سبب شده باشد اما با کوتاه کردنِ ساز و آواز و گزینشِ بهتری از مثنویِ سایه، با حذف بیتهایی مانند «عاشقان در زندگی زایندهاند/عاشقان در عاشقان پایندهاند»، موسیقی میتوانست حتی گزیدهگوتر باشد و نافذتر. شگردهای شخصی و جذاب خواننده نیز به این اطاله کمکی نکردهاند به ویژه که در میانهی این روایت، یک بخش آوازِ ضربی نیز گنجانده شدهاست. اما بخش پایانی و تصنیف، با درهمتنیدگیِ متراکم و پر انرژیِ عناصر موسیقی، شکوهِ آغازین را به اثر بازمی-گرداند.
سیامک جهانگیری سعید یعقوبیان مهدی امامی کلاسیک ایرانی نبیل یوسف شریداوی نی هوشنگ ابتهاج
برای خرید و دانلود آلبوم من همان نایام به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.
26 اردیبهشت 1397