خاموشیِ نزدیک محصول هنرمندان اصفهان است و در آن نیز میتوان آن گرایشهای کلی را که پیشتر، در ”جهان موسیقاییِ نصفِجهان“، مورد اشاره قرار دادیم بازشناخت. تکیه بر آواز و همراهیاش با سازِ نی اینجا نیز کاملاً وجود دارد. سیاق آواز نیز همچون نمونهی یادشده است: تکیه بر شعر و پرهیزِ حتیالمقدور از تحریر. این تکیه بر شعر و پرهیز از تحریر نهتنها الزاماً به درستخوانی شعر نمیانجامد، بلکه گاه چنان مؤکد اجرا میشود که حاصل را میتوان نوعی متنخوانیِ آهنگین در مترِ آزاد دانست که فاصلهگیریاش با نمونههای مشابه در مداحی و روضهخوانی تنها به دو عامل وابسته است: همراهیشدن با ساز و استفاده از فرهنگِ مایههای موسیقی ایرانی، از طریق بهکارگیریِ گوشههای موسیقی دستگاهی. زمانی که فرهنگِ مایههای موسیقی ایرانی رنگ میبازد یا نادیده گرفته میشود (مانند مینورخوانیِ بدل از درآمدِ بیاتِ اصفهان در همین اثر) دیگر همهچیز بر دوش نوازندگان میافتد.
اما سنّتهای موسیقاییِ اصفهان امروز، همانطور که انتظار میرود، چندان هم یکدست نیستند. خاموشی نزدیک از این نایکدستی شمّهای را آشکار میکند. هرقدر تکلیفِ نینواز در ساخت و پرداخت عبارات موسیقایی با تکیه بر ادبیاتِ موسیقاییِ آواز (شامل شعر و تحریر) روشن است، سهتارنواز (کامیار فانیان، آهنگسازِ اثر) بین آشتی دادنِ ردیفهای خاندان فراهانی و آموزههای ستارههای اصفهانی (شهناز و کسایی) بلاتکلیف بهنظر میرسد. پاسخ فانیان به این بلاتکلیفی، تا آنجا که به تکنوازی اندکش مربوط است، کنارنهادنِ آموختههای ردیفی و رقیق کردنِ همزمانِ چگالیِ موتیفها و رفتارهای مُدال است؛ چیزی درست نقطهی مقابلِ نوازندهی نی.
در کنار اینها، توجه به ساختههای فانیان نیز نوعی دیگر از رقِّت را مینماید؛ رقیق کردن ایدههای تولیدات تهران: استفاده از شعر معاصر؛ انواع مایهگردانیها، هفتضربیها و پنجضربیها، تنوع سازها (در این اثر تنها از سهتار، نی و تنبک استفاده شده است). متکی به نسخهی تصویریِ اثر که انتشار یافته است، حاصل این همنشینیها نوعی حس و حسرت موسیقایی است که از طریق نمایشِ ظاهری میکوشد بیشتر جدی و عمیق شناخته شود تا جوان و احساساتی. تصویرْ پرسش کلی دیگری را نیز به ذهن متبادر میکند: اداها و نمایشها به کناری نهاده، قدیمِ مرمتشدهی معمار صفوی را (سرایع بدیع، محل تصویربرداریِ اثر) کدام جدیدِ نوسازِ آهنگسازِ امروز همسنگ خواهد شد؟
فرشاد توکلی کامیار فانیان خاموشی نزدیک پارسا حسندخت
برای خرید و دانلود آلبوم خاموشی نزدیک به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.
05 اسفند 1397