متن زیر از طرف مؤلفان اثر «رهگذری نامنتظر» و در جواب مُروری که نُویز بر آن آلبوم موسیقی نوشته است، به نُویز ارسال شده و نُویز بنا به تعهد خود به اخلاق حرفهایِ رسانهای آن را منتشر میکند.
در نقد حاضر پس از توضیحی بر مقولهی شکلگیری بداهه و مرز مشترک آن با آهنگسازی، در نهایت اثر حاضر را در مقایسه با ژانری خاص واکاوی و، به گفتهی منتقد، مورد قضاوت و نه نقد قرار میدهد. مقدمهای که چیزی حدود ۸۰ درصد کل نقد را شامل میشود و سرانجام بدون بررسی ترکهای موجود در آلبوم با رای به اینکه این مجموعه نگاهی «محو» به موسیقی جَز دارد آن را کاری «کمتوان» در این ژانر، «دورهمی» و فاقد ارزشهای شنیداری عنوان میکند.
نویسندهی نقد، فرشاد توکلی، باید این حداقل را بداند که بسیاری از آثار شنیدنی موسیقی ایرانی وکلاسیک ماحصل همین فضای «دورهمی» است که در دورههای مختلف بر اثر عوامل گوناگون اجتماعی و ... بهوجود آمدهاند و در موارد زیادی نیز منجر به حرکتهای مهمی در تاریخ موسیقی و هنرهای دیگر شدهاند. با نگاهی به تاریخ موسیقی در مقولهی ژانر و مطالعه در دورهها و سبکهای مختلف میتوان دریافت که از اوایل قرن نوزدهم به بعد به دلیل استفاده از اِلِمانها و مصالح صوتی مشترک و همپوشانیهای متعدد، سبکها به قدری پیچیده و دارای زیرشاخه شدهاند که دیگر با شنیدن یک جمله از یک اثر نمیتوان رأی به بودن یک قطعه یا کل مجموعه آلبوم در یک ژانر خاص داد.
با انتخاب ژانر جَز، آن هم از نوع «محو»، از نگاه منتقد، به نظر میرسد ایشان اثری از موسیقی جَز را در حافظهی شنیداری خود ندارند، که البته با رجوع به سابقهی کاری و اجرایی ایشان در موسیقی چیز بعیدی هم به نظر نمیآید، چراکه شاید تنها یک ترک آلبوم نگاهی به فضای موسیقی جز دارد؛ آن هم از نوع «محو».
در بخشی دیگر، منتقد، به نقل از دفترچهی آلبوم، با ممیزی بخش مهمی از توضیحات، و البته پرسشگرانه، اشاره به بیقالب یا ورای قالب بودن اثر دارد که با مراجعه به متن دفترچه میتوان دریافت که ایشان با سفسطهای دوخطی به این استنباط و ترجمهی شخصی رسیدهاند و متن دفترچهی آلبوم چنین موضوعی را پیشِ رو قرار نمیدهد.
در خاتمه آقای فرشاد توکلی تخصص دیگر خود را در قضاوت اثر ارائه میدهد و آن هم «ضبط بیکیفیت» مجموعه است که نمیدانیم با چه گوش موسیقایی و با شنیدن آلبوم در چه شرایط و امکاناتِ صوتیای این مورد را نتیجه گرفتهاند.
اگرچه این بیمهریها در قالب نقد و انتقاد اولین باری نیست که از رسانهی اینترنتی و مستقل نویز منتشر میشود؛ اما تداوم اینگونه نقدهای بیبنیاد و یکسویه میتواند عیار نقد این مجموعه را زیر سوال ببرد.
تیرماه ۱۳۹۸
سیامک جهانگیری و فرزاد فضلی
مروری بر آلبوم رهگذری نامنتظر تحت عنوان «کمتوانی و اثرپذیری ناگزیر» نوشتهی فرشاد توکلی